رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی گفت: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم در یک سال گذشته توانسته یک تحول عظیم در بخش کشاورزی و پژوهشی استان به وجود آورده تا بتواند پاسخگوی آسیب‌ها و مشکلات کشاورزی باشد و کشاورزان نیز برای همکاری با این مرکز مشتاق هستند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» همواره پژوهش کمک شایانی به تولید و اقتصاد داشته است در این راستا در مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان قم در چند سال اخیر اتفاقات خوبی رخ‌داده است.
در این زمینه با مسعود ترابی رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم به گفتگو نشستیم.
کمی در خصوص مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم توضیح دهید.
ترابی: مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی و منابع طبیعی یک مرکز علمی، پژوهشی و آموزشی است و با سه بُعد پژوهش، آموزش و موارد علمی و دانش‌بنیان فعالیت می‌کند.
فعالیت‌هایی که در یک سال گذشته در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان قم رخ‌داده است بسیار موفق بوده است.
در خصوص وظایف پژوهشی سازمان تحقیقات کشاورزی بیشتر توضیح دهید.
ترابی: بُعد اول کار موضوعات پژوهشی است وظایفی که ما به عهده‌داریم بر این مبنای آسیب‌شناسی‌هایی است که خودمان بررسی می‌کنیم یا مرکز جهاد کشاورزی و حوزه‌های مربوطه به ما اعلام می‌کنند قرار می‌گیرد تا برای آن راه‌حل پیدا کنیم.
یکی از مواردی که کم‌تر به آن توجه شده است اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، دامپزشکی و مرکز امور عشایری استان و ادارات دیگری مانند تعاون روستایی استان است که برای حل مشکلاتش همه این ادارات مرکز تحقیقات کشاورزی وظیفه دارد که در ابتدا مشکلات که در این حوزه وجود را احصا و ریشه‌یابی کند و تحت عنوان نظام حل مسائل تبدیل به مسائل پژوهشی کند و سپس جواب این مشکلات و مسائل را دریابد.
اعضای این مرکز تحقیقاتی شامل چه افرادی است؟
ترابی: به لحاظ منابع انسانی مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم با حدود ۴۰ نفر نیرو فعالیت می‌کند که ۱۰ نفر از آنها عضو هیأت علمی هستند که در حوزه پژوهشی فعالیت می‌کنند.
۶ نفر پژوهشگر غیر هیأت علمی در این مرکز فعالیت می‌کنند، ۱۱ نفر در بخش آموزش فعالیت می‌کنند و ۱۵ نفر نیز در برنامه‌ریزی و مدیریت به ما کمک می‌کنند.
فعالیت‌ها و تحقیقاتی که در یک سال گذشته در این مرکز انجام شده را بفرمایید.
ترابی: در یک سال گذشته حدود ۸ نفر نیروی جدید به این مرکز اضافه شده است تا بخش نیروی انسانی باتوجه‌به اهمیت این مرکز، چابک شود.
در بخش پژوهشی که دارای یک معاونت نیز تحت این عنوان است پاسخگویی مستمر به نیاز علمی بخش اجرا بوده است.
در سال گذشته علاوه بر طرح‌های تحقیقاتی که حدود ۴۰ طرح تحقیقاتی اجرا شده است که برخی از آنها در حد کشوری بود و به مرکز نیز ارسال شده است، در ۲۱ کمیته و کارگروه تخصصی در سازمان جهاد کشاورزی، استانداری، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، اداره کل منابع طبیعی، سازمان نظام‌مهندسی، شهرداری و دانشگاه‌های سطح استان فعال بودیم و در این ۲۱ کمیته تخصصی سعی می‌کردیم نقش خودمان را به نحو احسن ایفا کنیم.
مهم‌ترین پژوهش‌های صورت‌گرفته در مرکز تحقیقات کشاورزی استان در یک سال گذشته چه بوده است؟
ترابی: بسیاری از این تحقیقات گره‌های زیادی را از جامعه کشاورزی بازکرده است، از جمله تولید تجاری لاور مگس خانگی باهدف تولید بخشی از پروتئین موردنیاز دام و طیور بود که یک فعالیت کاملاً جدید و علمی بود که در کشور صورت گرفت و به مرحله تجاری رسیده است.
این طرح با تعامل مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم با یک شرکت دانش‌بنیان صورت‌گرفته است و مرکز تحقیقات این آمادگی را دارد این تولید تجاری لارو مگس خانگی را به‌صورت تجاری و با ثبت اختراع در اختیار بخش خصوصی قرار دهد.
سالیانه ۳ تا ۴ میلیون تن کنجاله سویا وارد کشور می‌شود که اگر به سمت تولید حشرات حرکت کنیم می‌توانیم قسمت عمده‌ای از وابستگی به خارج از کشور را کم کنیم، ما ناگزیر هستیم برای خودکفایی و جهش تولید این وابستگی‌ها را کاهش دهیم.
یکی دیگر از پژوهش‌هایی که در استان قم انجام شد و به مرحله اجرایی رسید استفاده از پوست پسته برای تغذیه گوساله‌های پرواری بود و تا حدود ۶۰ درصد می‌تواند جایگزین اقلام گرانی مانند یونجه خشک شود.
همچنین پروژه استفاده از علوفه‌های کم آب بر مانند سورگوم در تغذیه گاوشیری، استفاده از دانه سورگوم به‌صورت وسیع در تغذیه مرغ تخم‌گذار، جایگزین قصیل جو و تریتیکاله در خوراک دام برای کاهش مصرف آب زیرا این گیاهان مقاوم به خشکی و بسیار کم آب بر هستند.
تعامل مرکز تحقیقات کشاورزی با دیگر ارگان‌ها مخصوصاً در سطح ملی چگونه است؟
ترابی: همکاری در تهیه و تدوین برش استانی الگوی کشت در تعامل با دبیرخانه ملی و سازمان جهاد کشاورزی از دیگر فعالیت‌های مرکز تحقیقات کشاورزی قم بود، استان قم از معدود استان‌هایی است که نیروهای آن در تدوین برنامه اصلاح الگوی کشت نقش محوری داشت و در کمیته مرکزی فعالیت دارند که اجرایی‌شدن این طرح تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب خواهد داشت.
نگاه مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم به شرکت‌های دانش‌بنیان چیست؟
ترابی: توسعه ۲۲۰ درصدی فضای استقرار شرکت دانش‌بنیان از دیگر اقدامات این مرکز بوده است، همچنین افزایش ۱۰۰ درصدی تعداد شرکت‌های فناوری و دانش‌بنیان در مرکز شد مرکز تحقیقات نشان از رویکرد این مرکز به موضوع دانش‌بنیان است.
تفاهم‌نامه دهکده فناوری و نوآوری منعقد شده و معطل مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
در جذب اعتبارات پژوهشی استان بسیار فعالانه عمل کردیم و سال ۱۴۰۱ حدود سی درصد از یک درصد بودجه تملکی بخش کشاورزی را در بخش پژوهشی جذب کردیم و طرح‌های خوبی انجام شده از جمله ایجاد کلکسیون گیاهان دارویی در ایستگاه پردیسان و امسال نیز طرح آسیب آسیب‌شناسی پتانسیل عملکرد باغات پسته تصویب شده است.
عقد ۶ تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های فن آور، همکاری با نهادهایی مانند هواشناسی، سازمان سیما و منظر شهری و… از جمله فعالیت‌های یک سال گذشته مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم بود.
دو همایش در سطح ملی نیز در استان قم برگزار شد که نتایج یکی از آنها کاهش مصرف آب در توسعه فضای سبز استان و کشت گیاهان کم آب بر بود.
برگزاری بیش از ۹۰ رویداد ترویجی، مزارع نمایشی و کارگاه‌های ترویجی از دیگر فعالیت‌های پژوهشی بوده است.
فعالیت‌های علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان در یک سال گذشته چه بوده است؟
ترابی: ۴۳ مقاله علمی، ۱۶ عنوان کتاب و نشریه علمی در سال گذشته نیز توسط مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم به چاپ رسیده است.
همچنین ۱۹ مورد یافته قابل ترویج و قابل‌ارائه به بخش کشاورزی استان و کشور در یک سال گذشته انجام شده است.
سال گذشته تمام رؤسای مؤسسات تحقیقات ملی به قم دعوت شدند و در خصوص مسائل و مشکلات استان جلسات زیادی برگزار شده است.
در خصوص حوزه آموزش مرکز تحقیقات کشاورزی توضیح دهید.
ترابی: دراین‌خصوص معاونت آموزش در مرکز تحقیقات کشاورزی وجود دارد و آموزش در دو بخش خلاصه می‌شود، یکی آموزش‌های رسمی که شامل هنرستان‌های کشاورزی دیگری آموزش‌های غیررسمی از جمله آموزش مهارتی بهره‌برداران، ضمن خدمت و کشاورزان است.
در آموزش رسمی وظیفه عمده این است که کشاورزان باسواد برای آینده تربیت شود در این راستا در یک سال گذشته دو هنرستان وابسته افتتاح شد که همه هزینه این هنرستان‌ها بر عهده مرکز تحقیقات است.
بیش از ۲۰۰ دانش‌آموز دختر و پسر در رشته‌های پرورش گل و گیاهان زینتی، پرورش گیاهان دارویی، پرورش دام سنگین و پرورش گیاهان جالیزی در این مدارس مشغول تحصیل هستند.
هنرستان دخترانه شهدای جهاد کشاورزی قم، هنرستان پسرانه شهدای جهاد کشاورزی در بخش جعفرآباد آباد مستقر است.
غیر از این هنرستان‌های وابسته، هنرستان‌های برون سپار نیز حمایت می‌کنیم در این مدارس آموزش‌وپرورش دروس عمومی را آموزش می‌دهد و مرکز تحقیقات دروس تخصصی را ارائه می‌دهد و در سال ۱۴۰۱ حدود ۷۰۰ دانش‌آموز برون سپار حمایت کردیم.
دوره آموزش مهارتی بزرگسالان که امکان حضور در مدارس ندارند نیز در دستور بخش آموزش رسمی ما قرار دارد تا این افراد نیز بتوانند دیپلم کشاورزی را بگیرند، و از ابتدای طرح ۴۲۰ نفر موفق شدند دیپلم کشاورزی در بخش‌های مختلف را کسب کنند.
در بخش آموزش غیررسمی چه‌کارهایی انجام می‌شود؟
ترابی: آموزش غیررسمی در سه بخش در سال گذشته انجام شد از جمله آموزش ضمن خدمت برای کارکنان جهاد کشاورزی به میزان بیست و سه هزار و ۱۳۶ ساعت، آموزش سربازان وظیفه ۱۵ دوره برای ۳۳۵ نفر باهدف اجرای منویات رهبری برای آموزش تخصصی برای سربازان برای استفاده برای آینده سرباز، بخش سوم نیز آموزش حرفه‌ای کشاورزان و بهره‌برداران است که ۲۷ دوره برای ۵۳۵ نفر انجام شد.
برای دانش‌بنیان‌شدن کشاورزی چه‌کارهایی انجام شده است؟
ترابی: مسئله دانش‌بنیان‌شدن کشاورزی یکی از اهداف و فعالیت‌های مرکز تحقیقات کشاورزی استان قم است که مقام معظم رهبری نیز دراین‌خصوص تأکید دارند، امنیت غذایی و مسیر امنیت غذایی از مسیر دانش‌بنیان‌شدن کشاورزی می‌گذرد.
در معاونت توسعه منابع چه فعالیت‌های صورت‌گرفته است؟
ترابی: لوله‌کشی گاز به دهکده فناوری و نوآوری، تجهیز سوله‌هایی پرورش طیور در پردیسان انجام شده و یک حرفه جدیدی را با مشارکت بخش خصوصی تحت عنوان پرورش قرقاول برنامه‌ریزی می‌کنیم.
همچنین آب‌رسانی و تجهیز ایستگاه شهید خوراکیان که یک ایستگاه تحقیقاتی طیور تخم‌گذار است نیز در یک سال گذشته انجام شده در بخش توسعه منابع یکی از معدود ادارات و مراکزی هستیم که دولت هیچ اعتباری غیر از حقوق کارکنان برای آن در نظر نمی‌گیرد به‌طوری‌که عرصه‌هایی که در اختیار این مرکز قرار گرفته با مشارکت بخش خصوصی تحت نظارت مراکز دولتی ایجاد ثروت شود و در آمدها تماماً به خزانه واریز می‌شود و بخشی از آن مجدداً به مرکز تحقیقات بازگشته و هزینه می‌شود.
در یک سال گذشته افزایش ۲۰۰ درصدی درآمدی را در سطح استان داشتیم که بتوانید از طریق همین درآمدها تحقیقات توسعه‌ای را انجام دهیم.
صحبت پایانی خود را بفرمایید.
ترابی: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم در یک سال گذشته توانسته یک تحول عظیم در بخش کشاورزی و پژوهش استان به وجود آورده تا بتواند پاسخگوی آسیب‌ها و مشکلات کشاورزی باشد و کشاورزان نیز برای همکاری با این مرکز مشتاق هستند.
از اینکه وقت خود را در اختیار ما گذاشتید.
ترابی: من هم از اهمیت شما به بخش کشاورزی و تحقیقات کشاورزی سپاسگزارم.
گفتگو از مرضیه مهدیلو
